Basa Banyumasan: Béda antarané révisi

Sekang Wikipedia, Ensiklopedia Bebas sing nganggo Basa Banyumasan: dhialek Banyumas, Purbalingga, Tegal lan Purwokerto.
Konten dihapus Konten ditambahkan
interwiki
Baris 87: Baris 87:


[[Category:Basa]] [[Category:Basa Banyumasan]] [[Category:Budaya Banyumasan]]
[[Category:Basa]] [[Category:Basa Banyumasan]] [[Category:Budaya Banyumasan]]

[[en:Banyumasan language}}
[[es:Banyumasan]]
[[id:Dialek Banyumas]]
[[jv:Basa Banyumasan]]
[[pl:Język banjumasański]]

Revisi per 23 April 2007 13.39

Prakata

Basa mBanyumasan yakuwe : tuturan/ucapan sing nganggo sistematika tinentu sing dituturaken masyarakat Banyumasan kanggo ngewakili wujud benda, tindakan, gagasan lan keadaan. Basa kiye dituturaken nang wilayah mBanyumasan utawa wilayah sisi kulon Jawa Tengah. Basa kiye yakuwe salah siji dialek Basa Jawa sing esih nduwe kaitan karo bahasa Jawa Kuna Basa Kawi. Jumlah penutur basa kiye kira-kira: 12 - 15 juta, kiye termasuk wong mBanyumasan sing nang perantauan. Nang klasifikasi ilmu basa modern, basa Banyumasan kiye termasuk klasifikasi rumpun bahasa:

  • Austronesia
    • Sub Rumpun Melayu Polinesia
      • Melayu Polinesia Barat
        • Basa Paparan Sundik
          • Basa Jawa
            • Basa Banyumasan.

Sejarah

Miturut para pakar Basa, minangka bagian sekang basa Jawa, basa Banyumasan kuwe wis ngalami tahap-tahap perkembangan kaya dene:

  • Abad ke-9 - 13 dadi bagian basa Jawa kuna
  • Abad ke-13 - 16 dadi basa Jawa abad pertengahan
  • Abad ke-16 - 20 dadi basa Jawa anyar
  • Abad ke-20 - tekan siki, dadi salah sijining basa Jawa modern.

(Tahap-tahapan kiye ora berlaku secara universal)

Tahap-tahapan perkembangan kiye dipengaruhi sekang muncule krajan-krajan nang pulo Jawa sing wis nuwuhena budaya-budaya feodal. Budaya feodal kuwe mau sing maraih anane tingkatan-tingkatan basa miturut status sosial. Ning budaya feodal kuwe pengaruhe ora patia gedhe nang tlatah Banyumasan. Buktine, basa Jawa Banyumasan tetep bisa mempertahankan tembung-tembung sekang basa Jawa kuna. Ya kuwe sing nyebabena basa Banyumasan jaman siki bedane mandan akeh karo basa Jawa standar. Masyarakat Banyumasan malah ngarani gaya basa Jawa standar bandhekan utawa basa wetanan (timur).

Miturut M. Koderi (pakar budaya & basa Banyumasan), tembung bandhek kuwe secara morfologis asale sekang tembung gandhek sing tegese pesuruh (suruhan/perentahan), maksude wong suruhan Raja sing diutus maring tlatah Banyumasan. Para pesuruh kuwe nganggo gaya bahasa Jawa wetanan (standar) (Surakarta / Yogyakarta) sing pancen beda karo basa Banyumasan.

Dialek-Dialek Basa Jawa

Dialek basa Jawa cacahe ana loro : dialek daerah karo dialek sosial. Sing nyebabena anane dialek loro kuwe merga anane gradasi-gradasi sing beda karo basa Indonesia utawa basa rumpun Melayu Autronesia liyane. Dialek-dialek basa Jawa kuwe gumantung wilayahe, gumantung karaktere karo budaya setempat. Bedane dialek sing siji karo dialek liyane kuwe sekitar 0-70%.

Miturut pendapate E.M. Uhlenbeck, 1964, nang bukune : "A Critical Survey of Studies on the Languages of Java and Madura", The Hague: Martinus Nijhoff, dialek basa Jawa kuwe kelompok-kelopoke ana telu:

Rumpun Basa Jawa Bagian Kulon:

Kelompok dialek nomer siji kiye lumrahe diarani basa Jawa ngapak-ngapak utawa basa mBanyumasan.

Rumpun Basa Jawa Bagian Tengah:

Kelompok dialek nomer loro kiye lumrahe diarani Basa Jawa Standar, kususe dialek Yogyakarta karo Surakarta (Solo) ditambah Semarang (Joglosemar).

Rumpun Basa Jawa Bagian Wetan:

Kelompok dialek sing nomer telu kiye lumrahe diarani Basa Jawa Timuran.

Sing dimaksud basa Banyumasan nang Wikipedia basa mBanyumasan kiye mencakup sekabehe dialek kelompok basa Jawa bagian kulon sing esih melebu tlatah propinsi Jawa Tengah ditambah dialek Banten Lor karo dialek Cirebon/Indramayu (Crebonan/Dermayu). Telu Dialek: dialek Tegalan, dialek Bumiayu (dialek peralihan) karo dialek Banyumas kuwe biasane digabung dadi siji merga budaya karo karaktere meh pada. Telu dialek kuwe mau uga lumrah diarani basa penginyongan utawa basa ngapak-ngapak sing duwe kosa kata sing mirip banget.

Catetan:

Miturut geografise, tlatah Banten lor karo Cirebon-Indramayu pancen nyata-nyata adoh sekang tlatah Banyumasan. Tapi miturut budayawan Cirebon TD Sudjana, logat basane pancen mirip banget karo basa Banyumasan. Babagan kiye menarik dienggo kajian secara historis.

Dialek-Dialek Basa mBanyumasan

Dialek-dialek basa Banyumasan utawa sing lumrahe diarani basa ngapak-ngapak, cacahe ana 3; wilayah lor (Tegalan), wilayah kidul (Banyumas), karo wilayah peralihan (Bumiayu).

Wilayah Lor

Dialek Tegalan dituturna nang wilayah lor, antarane Tanjung, Ketanggungan, Larangan, Brebes, Slawi, Moga, Pemalang, Surodadi karo Tegal.

Wilayah Kidul

Dialek kiye dituturna nang wilayah kidul, antarane Karang Pucung, Cilacap, Nusakambangan, Kroya, Ajibarang, Purwokerto, Purbalingga, Bobotsari, Banjarnegara, Purwareja, Kebumen karo Gombong.

Wilayah Peralihan

Sub dialek kiye dituturna nang Bumiayu karo sekitare.

Deleng juga


[[en:Banyumasan language}}