Lenggeran: Béda antarané révisi

Sekang Wikipedia, Ensiklopedia Bebas sing nganggo Basa Banyumasan: dhialek Banyumas, Purbalingga, Tegal lan Purwokerto.
Konten dihapus Konten ditambahkan
Baris 52: Baris 52:


===[[Babak Baladewan]]===
===[[Babak Baladewan]]===
Babak kiye intine iyakuwe adegan tarian Baladewan sing nduwe makna: mohon rahmat maring [[Tuhan Yang Maha Esa]] lan ngucapna syukur sebab pagelaran Lenggeran wis rampung, lancar, tertib lan slamet.

Babak Baladewan kiye dadi tanda nek pagelaran Lenggeran meh bubar, dadi maknane sebagai tahap penyelesaian masalah utawa krisis sing ana nang masyarakat utawa sebagai plot penyelesaian utawa keputusan penyelesaian krisis.


== Fungsi Anggota Grup Lengger ==
== Fungsi Anggota Grup Lengger ==

Revisi per 24 Januari 2008 05.17

Lenggeran kuwe seni drama tradisional Banyumasan sing dipadu karo seni tari uga dialog. Jenis kesenian rakyat kiye biasa digelar nang lapangan terbuka utawa pelataran omah sing duwe hajatan. Penarine (lengger) biasane minimal 2 penari wadon ditambah badhut (lanang) sing muncul nang pertengahan wektu pertunjukan.

Musik pengiring tari lengger kuwe perangkat musik calung Banyumasan. Perangkat musik kiye sebagian sekang perangkat Gamelan. Nang akhir pagelaran, biasane penonton olih melu munggah panggung menari bareng penari lengger sambi ngaweh saweran ming lenggere.

Jane pagelaran lengger secara utuh kuwe pada baen karo pagelaran seni Drama (tradisional) sing ditambah seni tari karo dialog, ning sing cokan dadi pusat perhatian mung gerak tariane thok.

Urut-urutan babak pagelaran lengger sing utuh kuwe: babak Lenggeran (perkenalan), babak Badhutan (permasalahan awal karo lakon), babak Jaran Calung (permasalahan sing ngeruncing/krisis) terus terakhir babak Baladewan (penyelesaian/keputusan).

Kabeh babak-babak kuwe ngandung nilai-nilai, antarane: nilai estetika, kepercayaan, perjuangan, kemanusiaan, kejujuran karo nilai-nilai ketaatan maring ruh para leluhur.

Jaman ganu, lengger duwe kesan sing kurang apik sebab cokan dipadhakna karo ronggeng, ning jaman siki wis berobah, malah siki akeh muncul grup-grup lengger sing profesional sing biasa diundang nang acara-acara resmi. Grup-grup lengger siki malah wis duwe struktur organisasi sing madan mapan, ana pembinane, ana ketua sing tugase memimpin kegiatan latihan, gladi resik karo teknik pementasan.

Sejarah

Nang tanah Jawa, jenis tarian sing ana hubungane karo upacara kesuburan kuwe jenenge Tayuban. Kesuburan sing dimaksud yakuwe kesuburan keturunan (perkawinan) karo kesuburan lemah (pertanian). Tarian kiye jane tari pasangan sing duwe makna hubungan romantis antara wong wadon (penari tledhek utawa ronggeng) karo wong lanang (pengibing), dadi jane tayuban duwe nilai-nilai sakral nang acara-acara pernikahan karo pertanian. Makna sakral liyane, tayuban biasa dienggo nang upacara Bersih Desa kanggo nolak bala/malapetaka utawa kanggo sarana penyembuhan sing lagi lara (umume bocah-bocah).

Sebagai Tarian Sakral, Tayuban juga duwe nilai-nilai hiburan. Nilai-nilai hiburane kiye sing berkembang ming arah sing kurang apik. Penari wadone (tledhek/tandhak utawa ronggeng) digolet sekang wadon-wadon sing berstatus rendah (umume sekang dunia pelacuran) sing bar dikon menari bisa langsung dipesen nggo ngancani.

Akhire nilai-nilai sakral tayuban kalah karo nilai-nilai pelacurane.

Ganu, lengger kiye cokan dipadhakna karo ronggeng padahal akeh persyaratan-persyaratan sing bersifat ritual kanggo dadi lengger sing apik, antarane: kudhu njalani upacara Mandi Midang uga kudhu njalani upacara Wisuda Lengger ndisit.

Babak-Babak Pagelaran Lengger

Urutan-urutan babak nang pagelaran Lengger:

Babak Lenggeran

Babak lenggeran utawa babak perkenalan kiye dimolai 2 Lengger munggah ming panggung utawa tengah lapangan, terus dikenalna maring penonton. Bar dikenalna, Lengger kuwe duduk bersimpuh menghadap para Penayagan.

Sambi diiringi lagu Ricik-Ricik sing dinyanyikan para Pesinden, Lengger molai menari sesuai karo irama Calung Banyumasan, bar tampilan kuwe Lengger mlaku alon-alon (ora menari) ngelilingi arena sambi nyanyi lagu Sekar Gadhung diiringi suara kendang lan gong, lanjutane ialah lagu Jedandu (karo menari), bar kiye rampung, Lengger bersimpuh maning sambi nyanyi 1 lagu maning.

Lanjutane, Lengger manari maning sambi nyanyi berturut-turut lagu: Gudril, Ilo Gondhang, Pacul Gowang, Kembang Glepang, Guritan Warung Dhoyong lan liya-liyane, penonton olih munggah panggung menari bareng Lengger sambi saweran.

Nang Babak Lenggeran kiye mung ana tarian karo nyanyian, dadi ora nana dialog.

Babak Badhutan

Badhut diperankan karo wong lanang, fungsine kanggo menyegarkan suasana. Badhut kudhu pinter melawak, pinter menari juga menyanyi, badhut biasane nganggo topeng badhut.

Nang Babak Badhutan kiye, badhut karo Lengger menari bareng sambi dialog. Dialog-dialoge kudhu mengandung makna lelucon, kritikan sosial kemasyarakatan, sindiran lan ironis ben timbul suasana permasalahan utawa konflik kemasyarakatan.

Gerak-gerak tari badhut kudhu mandan kocak / lucu lan bebas, nyanyiane juga ora perlu pakem, bisa dipotong-potong kanggo nyisibna kritikan-kritikan.

Babak Jaran Calung

Babak Kiye diperanaken karo si Badut sing dimolai bar Lengger ganti kostum tari Baladewan, terus Badut molai menari nganggo Jaran Kepang. Badut kudu menari nganggo gaya khas Jaran Kepang utawa Kuda Lumping sambi diiringi calung gendhing Kuda Kepang lan nyanyian rakyat Lenggang Kangkung.

Gaya tariane kudu dinamis sing artine duwe makna nantang utawa berontak maring situasi kemelut nang masyarakat.

Sambi menari gaya emosi utawa amarah sing diselingi ekspresi Mendhem (ora sadar), si Badut kudu cokan keton lucu terutama gerak tariane, kiye ben penonton ngguyu / terhibur. Kuwe juga kadang kudu ditambah karo adegan mangan sesaji sing wis disiapna ben suasanane ganti-ganti, kadang lucu kadang serius.

Adegan nang babak Jaran Calung kiye termasuk babak inti permasalahan, artine kedaden krisis nang tengah masyarakat kuwe wis memuncak. Penonton digiring melebu nang nang suasana tegang.

Babak Baladewan

Babak kiye intine iyakuwe adegan tarian Baladewan sing nduwe makna: mohon rahmat maring Tuhan Yang Maha Esa lan ngucapna syukur sebab pagelaran Lenggeran wis rampung, lancar, tertib lan slamet.

Babak Baladewan kiye dadi tanda nek pagelaran Lenggeran meh bubar, dadi maknane sebagai tahap penyelesaian masalah utawa krisis sing ana nang masyarakat utawa sebagai plot penyelesaian utawa keputusan penyelesaian krisis.

Fungsi Anggota Grup Lengger

Pembina: sebagai penanggungjawab kabeh aktivitas grup termasuk pementasan lan membimbing Ketua grup mengelola operasional kegiatan grup (latihan, gladi resik, pementasan lan pemasaran).

Ketua: tugase memimpin proses kegiatan latihan, gladi resik lan teknik pementasan kanggo Lengger, Pesinden, Badhut lan Penayagan. Ketua juga sebagai pengelola administrasi sekaligus pemasaran grup Lengger.

Lengger: tugase sebagai pelaku utama, sebagai penari, pemeran dialog lan penyanyi babak Lenggeran, babak Badhutan, babak Jaran Calung lan babak Baladewan.

Penayagan: tugase sebagai penabuh perangkat Calung Banyumasan. (penabuh penerus, penabuh pembareb, penabuh dendem, penabuh kenong lan penabuh gong).

Badhut: sebagai pelaku pelawak nang pagelaran lengger sekaligus sebagai pemeran antagonis.

Pesinden: tugase sebagai penyanyi sing diiringi musik Calung Banyumasan.