Wong Kalang

Sekang Wikipedia, Ensiklopedia Bebas sing nganggo Basa Banyumasan: dhialek Banyumas, Purbalingga, Tegal lan Purwokerto.


Prakata[sunting | besut sumber]

Wong Kalang utawa suku Kalang akeh kesebar nang pinggiran pegunungan kidul Jawa Tengah, antarane nang daerah Cilacap, Adipala, Gombong, Ambal, Petanahan,Puring, Kebumen, Bagelen nganti daerah Yogyakarta. Umumne uripe wong Kalang kiye teratur lan makmur, akeh keturunane sing dadi wiraswastawan sukses. Masyarakat kelingan maning karo keberadaan wong Kalang kiye dong ana upacara Adat Obong wulan Agustus taun 1990 ganu nang Adipala Cilacap. Sedurunge, upacara kiye terakhir dianakna taun 1955. Miturut salah siji keturunan suku Kalang, upacara kiye butuh biaya mandan akeh ning perlu kanggo ngumpulaken maning keluarga Kalang, sekaligus kanggo manut maring amanat leluhur.

Orang Kalang atau suku Kalang banyak tersebar di pinggiran pegunungan selatan Jawa Tangah, seperti di daerah Cilacap, Adipala, Gombong, ambal, Petanahan, Kebumen, Bagelen sampai ke daerah Yogyakarta. Umumnya kehidupan orang Kalang sangat teratur dan makmur banyak keturunannya yang sukses menjadi wiraswastawan. Masyarakat teringat kembali dengan keberadaan orang Kalang ini bila ada upacara Adat Obong di bulan Agustus tahun 1990 yang diadakan di Adipala, Cilacap. Sebelumnya, upacara ini terakhir diadakan di tahun 1955. Menurut salah satu keturunan suku Kalang, upacara ini memerlukan biaya agak banyak namun diperlukan guna mengumpulkan kembali kelluarga Kalang, dan sekaligus untuk mengikuti amanat leluhur mereka.

Asal-Usul[sunting | besut sumber]

Keturunan wong Kalang dhewek akeh sing kurang paham asal-usul sukune kecuali ndeyan para tokoh utawa pinisepuhe. Jaman Sultan Agung Mataram gemiyen ana 3 golongan masyarakat sing status sosiale dianggep kelas rendah yaiku: golongan Pinggir, golongan Gajah lan golongan Kalang. Masyarakat golongan kuwe dipaksa membanting-tulang nggarap gawean-gawean sing abot sing dianggep kurang pantes digarap masyarakat kelas atas. Wong Kalang uga diperlokake paling akeh kanggo pengerahan tenaga kerja. Golongan Pinggir sing status golongane anane wis nang pinggir masyarakat biasa, golongan Gajah kuwi wong-wong sekang daerah Blambangan Jawa Timur sing dipeksa ngalih mring Jawa Tengah sing cacahe lumayan akeh. Golongan Gajah kiye umume duwe watek kendel ing peprangan dadi akeh sing dipilih kanggo dadi anggota pasukan khusus sing diarani Perjurit Blambangan. WONG KALANG miturut ceritane kuwi manggon ana alas sing duweni pendono ngrampok nang desa-desa ning akhire kasil ditaklukake karo sultan Agung. Sakwise diteklukake, Sultan Agung paring angger-angger kabeh kudu manggon ing desa-desa sing dikalangi (dikelilingi) tembok, wong-wong kuwi ora ulih ngumpul lan sesrawungan karo wong-wong asli sing ana panggonan kuwe, Wong kalang umume pinter nggawe lapake jaran lan tukang nggawe kain lan nenun , juga terkenal sebagai ahli konstruksi kayu. Tugas orang-orang Kalang terutama untuk eksploitasi hutan dan pengangkutan.

Upacara Adat Kalang Obong[sunting | besut sumber]

Bila salah seorang keluarga Kalang meninggal, jenazahnya dirawat dan dimakamkan sebagaimana orang Jawa umumnya. Pada hari pertama meninggal diadakan selamatan yang disebut surtanah, bersamaan dengan upacara ini biasanya pakaian milik almarhum dibakar. Upacara ini disebut lepasan. Selamatan (kenduri) diadakan lagi pada hari ketiga yang disebut druna, lalu pada hari yang ketujuh, keempat puluh, keseratus dan terakhir keseribu. Selamatan yang terakhir ini biasanya yang terbesar dan sering disebut entas-entas. Upacara entas-entas inilah yang terpenting dalam adat obong. Untuk menyelenggarakan upacara entas-entas diperlukan biaya yang tidak sedikit. Bagi yang tidak mampu, upacara ini tidak harus dilaksanakan tepat pada hari yang keseribu. Bisa juga dilakukan secara kolektif atau bergabung dengan keluarga yang mampu, hal seperti ini biasa disebut “bela". Orang yang memegang peranan paling penting dalam penyelenggaraan upacara obong ini adalah dhukun sebagai pemimpin jalannya upacara. Para keluarga peserta upacara tunduk pada komando sang dhukun. Dhukun obong haruslah seorang wanita, jabatan itu diteruskan secara turun-temurun, tetapi anehnya sang dhukun sendiri tidak tahu persis asal-usul upacara obong, ia hanya menjalankan naluri secara turun-temurun.

aku pernah dicritani nang biyunge nyong bahwa jaman landa mbiyen wong kalang sing urip nang daerah gombong juga nduwe usaha nang daerah nek ora salah sayangan yaitu usahane gawe dandang, ceret ,wajan sing bahane sekan tembaga lan memang jarena wong kalang itu pintar dagang yah mungkin padange wong jawa kayakuwe yah.....kan wong padang itu pandai dagang di pasar gombong aja sudah akeh wong padang. Ciri cirine wong kalang itu seperti apa yah karena sampai saat ini kok urung pernah ketemu wong kalang yah. dari nasbargom nang denpasar

mBalik ming: Banyumasan